2025 पर्यंत जागतिक लोकसंख्या 8 अब्जांवर पोहोचल्याने, कृषी तंत्रज्ञान उद्योगात शाश्वत शेती केंद्रस्थानी आहे. कृषी क्षेत्रात “शाश्वत तीव्रता” साध्य करण्यासाठी सरकारी आणि आंतरराष्ट्रीय संस्थांनी अधिक लक्ष केंद्रित केले आहे. अधिक शाश्वत शेती पद्धती तयार करण्यासाठी नवीन तंत्रज्ञानाचा अवलंब करणे आवश्यक आहे जे पीक व्यवस्थापन, कीड नियंत्रण, गुणवत्ता नियंत्रण आणि एकात्मिक रोग व्यवस्थापनास मदत करतात.
शेती मध्ये 10 उदयोन्मुख नवकल्पना 2025
ही नवीन तंत्रज्ञाने पृथ्वीच्या गरजांशी तडजोड न करता शेतकऱ्यांच्या वर्तमान आणि भावी पिढ्यांना वाढण्यास अनुमती देण्यासाठी महत्त्वपूर्ण पावले आहेत.
पृथ्वीवरील सातपैकी एक व्यक्ती उपासमारीला सामोरे जात असताना, शेतकऱ्यांवर जास्तीत जास्त उत्पादकता वाढवण्याचा दबाव सतत वाढत आहे. सर्व पर्यावरणीय आणि आर्थिक कार्यक्षमता राखताना. शेतकरी सहसा घड्याळाच्या विरूद्ध शर्यतीचा सामना करतात ज्यात रोपे आणि कापणी करण्यासाठी कमीत कमी हाताने डेक असते, विशेषत: अलीकडील अप्रत्याशित हवामानाच्या अस्थिरतेसह. यातूनच तंत्रज्ञानाचा वापर होतो. तांत्रिक क्रांतीने नवीन कृषी नवकल्पना आणल्या आहेत ज्यामुळे शेती आणि फळबागा व्यवस्थापनाची लँडस्केप बदलेल.
येथे आम्ही यापैकी फक्त दहा उदयोन्मुख साधनांचा शोध घेत आहोत जे आजच्या शेतकऱ्यांना अचूकता प्राप्त करण्यास आणि उत्पादकता वाढविण्यात मदत करू शकतात
लेझर स्केअरक्रोज
शेतीच्या सुरुवातीपासूनच शेतकरी आणि पक्ष्यांमधील लढाई हा कायमचा संघर्ष आहे. स्टारलिंग्स, ब्लॅकबर्ड्स आणि कावळे यांसारखे कीटक कापणीच्या 48 तासांच्या आत 75% पीक नष्ट करू शकतात, ज्यामुळे महसुलात मोठी हानी होते. कीड नियंत्रणाच्या नावाखाली उत्पादकांनी सर्व काही आजमावले आहे. पारंपारिक स्कॅरक्रोपासून प्रोपेन तोफांपर्यंत, निसर्गाच्या उत्क्रांतीवादी बुद्धीला मागे टाकणारी कोणतीही गोष्ट नाही.
नुकतेच ऱ्होड आयलंड विद्यापीठातील एका संशोधकाने या पक्ष्यांना दूर ठेवण्यासाठी एक नवीन प्रतिबंधक शोध लावला आहे. लेसर स्कॅरक्रो ग्रीन लेसर लाइटिंग प्रोजेक्ट करते जे सूर्यप्रकाशात मानवांना दिसत नाही. पक्ष्यांच्या हिरव्या रंगाच्या संवेदनशीलतेमुळे ते प्रभावी आहेत. स्वयंचलित लेसर डार्ट्स 600 फुटांपर्यंतच्या शेतात आणि पक्ष्यांना कोणतेही पीक नष्ट करण्यापासून रोखण्यासाठी प्रभावीपणे चकित करतात. जाळीच्या वापराच्या तुलनेत ते कमी पर्यावरणास विध्वंसक आणि कमी श्रम-केंद्रित आहेत.
लेसर तंत्रज्ञानाच्या विविध भिन्नता आहेत, त्यापैकी काही सौर उर्जेवर येतात आणि पक्ष्यांवर स्वयं-लक्ष्यीकरण प्रणालीसह येतात. हे तंत्रज्ञान कीटक नियंत्रण कंपन्यांनी देखील स्वीकारले आहे ज्यांचा दावा आहे की हे उपकरण 90% पर्यंत पीक नुकसान टाळू शकते. ही एक मूक युक्ती आहे जी शेजाऱ्यांना व्यत्यय आणत नाही. हे अत्यंत प्रभावी आहे आणि आजपर्यंत, पक्षी त्याच्या घाबरण्याच्या डावपेचांशी जुळवून घेण्याची शक्यता कमी आहे.
मधमाशी वेक्टरिंग
रोग नियंत्रण व्यवस्थापनातील एक रोमांचक नवीन विकास म्हणजे मधमाशी वेक्टरिंग. कॅनडातील एका कंपनीने एकात्मिक रोग व्यवस्थापन आणि कीटक नियंत्रणासाठी मधमाशी वेक्टरिंग प्रभावी असल्याचे सिद्ध केले आहे. तंत्रज्ञानामध्ये BVT-CR7 किंवा वेक्टोराइट नावाच्या नैसर्गिकरित्या उद्भवणाऱ्या बुरशीचा वापर केला जातो, ज्यामुळे पिकांचे विविध रोगांपासून संरक्षण होते. व्हेक्टोराइट द्रावण व्यावसायिकरित्या वाढलेल्या मधमाशांच्या पोळ्यामध्ये ठेवले जाते आणि मधमाश्या पोळ्यातून बाहेर पडल्यावर ते द्रावण गोळा करतात. त्यानंतर हे द्रावण मधमाश्या आजूबाजूच्या पिकांना आणि शेतात वितरीत करतात. रोग प्रतिकारशक्ती वाढवण्यासोबतच, तंत्रज्ञानामुळे वनस्पतींची वाढ वाढते आणि नैसर्गिकरित्या पिकांचे शेल्फ लाइफ वाढते. हे सर्व फायदे रासायनिक कीटकनाशकांच्या वापराशिवाय मिळतात. कृषी उद्योग प्रणालींसोबत निसर्गाचे एकत्रीकरण केल्याने नावीन्यपूर्ण आहे.
कापणी गुणवत्ता दृष्टी – HQV
क्रॉपट्रॅकरने पायनियर केलेले, हार्वेस्ट क्वालिटी व्हिजन (HQV) हे एक नवीन तंत्रज्ञान आहे जे मॅन्युअल तपासणीची गरज काढून टाकून फळे आणि भाजीपाला कापणी प्रक्रिया सुलभ करते.
यावर्षी रिलीझ केलेले, HQV पिकांची गुणवत्ता आणि प्रमाण कॅप्चर करण्यासाठी आणि निर्धारित करण्यासाठी संगणकीकृत स्कॅनर वापरते. एकाच वेळी कापणी केलेली सफरचंद आणि इतर फळांची प्रचंड मात्रा याचा अर्थ असा होतो की बहुतेक फळे साठवण्याआधी त्यांची प्रतवारी केली जात नाही. उत्पादनाला ग्रेड देण्यासाठी कॅमेरा वापरणे म्हणजे मानवी किंवा मशीन हाताळणीमुळे होणारे नुकसान न करता उत्पादनाचे चांगले वर्गीकरण आणि व्यवस्थापन. जेव्हा जेव्हा रोग, दोष आणि प्रमाणाची कमतरता यांसारख्या विचलन असतात तेव्हा सॉफ्टवेअर अलर्ट तयार करते जेणेकरुन उत्पादक कापणी प्रक्रियेच्या सुरुवातीच्या काळात त्यांची कृती सुधारू शकतील. HQV शेतकऱ्यांना उच्च दर्जाची अधिक सातत्यपूर्ण पिके तयार करण्यास मदत करते, ज्यामुळे शेतीचे उत्पन्न वाढते. सध्या हे तंत्रज्ञान फक्त क्रॉपट्रॅकरद्वारे सफरचंद प्रतवारी आणि वर्गीकरणासाठी उपलब्ध आहे, परंतु इतर पीक प्रकारांसाठी ग्रेडिंग प्रणाली लवकरच आणण्याची योजना अपेक्षित आहे.
फील्ड किंवा ऑन-साइट उत्पादन चाचणी
भांग आणि भांग यांसारख्या काही पिकांच्या शेती पद्धती अत्यंत नियमन केलेल्या असतात आणि त्यासाठी कठोर प्रयोगशाळेची चाचणी आणि अहवाल आवश्यक असतो. इतर अनेक पिकांना वाढीदरम्यान ओलावा आणि दूषित घटकांचे निरीक्षण केल्याने फायदा होतो. यामुळे, लांबलचक सॅम्पलिंग आणि प्रयोगशाळेच्या प्रक्रियेच्या आवश्यकतेसह अतिरिक्त खर्च केला जातो. यामुळे इन-फील्ड उत्पादन चाचणी तंत्रज्ञानातील नवकल्पनांची मागणी निर्माण होते ज्यामुळे खर्च, त्रास आणि प्रयोगशाळेचे परिणाम मिळविण्यासाठी प्रतीक्षा वेळ कमी होऊ शकतो.
लाइटलॅब हा यातील एक शोध आहे. पोर्टेबल आणि कमी वजनाची उपकरणे प्रयोगशाळेच्या बाहेर अशा पिकांच्या कॅनाबिनॉइड प्रोफाइलची अचूक चाचणी करू शकतात. नमुने आणि चाचण्या आता शेतात किंवा प्रक्रिया केंद्रांवर केल्या जाऊ शकतात, ज्यामुळे उत्पादकांचा वेळ वाचतो आणि उत्पादन प्रक्रिया सुलभ होते.
धान्य पिकांवर असेच कार्य करणारे दुसरे उपकरण म्हणजे MINI GAC® 2500. हे उपकरण विस्तारित धान्य तापमान श्रेणी आणि वेगवान विश्लेषण वेळ यासारखे फायदे प्रदान करण्यासाठी अचूक वाचन कॅप्चर करू शकतात. याचा परिणाम संकुचित शुल्क आणि डॉकेज फी तसेच पिकांच्या सुकण्याच्या प्रक्रियेवर चांगले नियंत्रण ठेवण्यास मदत होते.
पीक आणि माती निरीक्षण आणि व्यवस्थापन
अचूक शेतीमध्ये भरपूर डेटा संकलन आणि व्यवस्थापन समाविष्ट आहे. हे कंटाळवाणे आणि मानवी चुकांसाठी प्रवण असू शकते. सेन्सर्स, ड्रोन, सॅटेलाइट आणि ट्रॅक्टरच्या वापराने या क्षेत्रात प्रगती करणाऱ्या नवोदितांपैकी एक म्हणजे FarmBeats. तंत्रज्ञान रीअल-टाइममध्ये कार्य करते, जे त्यास क्लाउड-आधारित मॉडेलमध्ये फीड करते आणि फार्म कसे कार्य करत आहे याचे तपशीलवार चित्र प्रस्तुत करते.
ॲग्रोकेअर्स सारखे इतर ॲप्लिकेशन्स शेतकऱ्यांना कार्यक्षमतेने आणि परवडणाऱ्या पद्धतीने जमिनीच्या सुपीकतेचे परीक्षण आणि विश्लेषण करण्यात मदत करू शकतात, जसे की त्यातील पोषक, खाद्य, पाने आणि कीटक सामग्री. हे विश्वसनीय आणि जलद डेटा तयार करते जे शेतीच्या प्रक्रियेचा प्रवाह सुलभ करण्यासाठी व्यवस्थापन शिफारसी देऊ शकते. FarmBeats प्रमाणेच, नावीन्य क्लाउड-आधारित तंत्रज्ञानाचा वापर करते, जे त्यास रिअल-टाइममध्ये चालविण्यास अनुमती देते.
SGS सारखी साधने तुम्हाला पोषक वितरण योजना आखण्यात मदत करू शकतात ज्यामुळे पीक उत्पादन वाढू शकते, पर्यावरण संरक्षण वाढू शकते आणि अचूकता सुधारू शकते. हे GPS आणि GIS च्या मदतीने अचूक सॅम्पलिंग, मॅपिंग आणि चाचणीद्वारे केले जाते. लागवड करताना इष्टतम परिस्थिती प्राप्त करण्यासाठी आता उत्पादकांना मातीची मॅक्रो आणि सूक्ष्म पोषक तत्वे तसेच त्यातील क्षारता, कार्बनचे प्रमाण आणि इतर घटक समजून घेण्यावर पूर्ण नियंत्रण असू शकते.
स्वयंचलित शेती उपकरणे
स्वयं-चालित ट्रॅक्टर किंवा सीडर सारखी स्वयंचलित शेती उपकरणे वेळेची कमतरता आणि मजुरांची कमतरता या दोन्ही समस्या सोडवतात.
कमी वेळेत जास्त उत्पादन मिळवण्यासाठी यासारखी यंत्रे चोवीस तास अथकपणे काम करू शकतात. ते फळबागा व्यवस्थापनासाठी योग्य आहेत कारण ते शेतकऱ्यांना अधिक महत्त्वाच्या गोष्टींवर काम करण्यास परवानगी देतात, जसे की त्यांच्या पिकांच्या गुणवत्तेत सुधारणा करण्याचे धोरण आखणे ऐवजी औदासिन्य आणि अंगमेहनतीवर लक्ष केंद्रित करणे.
RFID
रेडिओ-फ्रिक्वेंसी आयडेंटिफिकेशन (RFID) हे तंत्रज्ञान आहे जे रेडिओ लहरींचा वापर करून ऑब्जेक्टवर टॅग केलेली माहिती कॅप्चर करते. त्यांच्याकडे बारकोड सारखीच कार्ये आहेत परंतु ते शेताच्या सेटिंगमध्ये अधिक कार्यक्षमतेने आणि सर्वसमावेशकपणे कार्य करतात कारण ते अदृश्यपणे वाचले जाऊ शकतात आणि घाणीत अनेक फूट दूर आहेत. बारकोडच्या विपरीत, RFID देखील रीप्रोग्राम केला जाऊ शकतो आणि स्थान, तारीख आणि वेळ यासारख्या माहितीसह 2KB पर्यंत डेटा ठेवू शकतो.
क्रॉपट्रॅकरने पिकांची कापणी, साठवणूक आणि पॅकिंगसाठी RFID तंत्रज्ञानाचा वापर केला आहे. हे ऑटोमेशनद्वारे डेटा त्रुटी कमी करते आणि जेव्हा गरज भासेल तेव्हा सुधारित ट्रेसिबिलिटी आणि स्विफ्ट रिकॉल व्यवस्थापनास अनुमती देते. तंत्रज्ञान संस्थेच्या प्रक्रियेदरम्यान महागड्या मानवी चुकांचा धोका दूर करते. RFID सह, ग्राहक त्यांच्याकडे असलेल्या उत्पादनाचे मूळ जाणून घेण्यास सक्षम होतील, ज्यामुळे ग्राहकांची अधिक निष्ठा आणि विश्वास वाढेल.
रिअल-टाइम किनेमॅटिक
रिअल-टाइम किनेमॅटिक (RTK) हे एक उदयोन्मुख तंत्रज्ञान आहे जे विद्यमान GPS सिग्नलची अचूकता वाढवण्यासाठी वापरले जाते. हे तंत्र सेंटीमीटर-स्तरीय अचूकतेसाठी मानक GPS त्रुटींपैकी बहुतेक त्रुटी काढून टाकते. RTK शेतात स्थिर रिसीव्हर्ससह GPS किंवा उपग्रह ट्रॅकिंग सुधारते जेणेकरून शेतीचे उत्पादन आणि खर्च अधिक अचूकपणे सांगता येईल. लागवड केलेल्या जमिनीवर सर्वोत्तम वनस्पती घनता आणि उपचार योजना संरेखित करण्याच्या उद्देशाने हे तंत्रज्ञान सध्या जमिनीच्या सर्वेक्षणासाठी लागू केले जात आहे.
उभी शेती
देशांच्या शहरीकरण आणि औद्योगिक विकासामुळे शेतीसाठी शेतीयोग्य जमिनीचे नुकसान होते. गेल्या 40 वर्षांमध्ये एक तृतीयांश शेतीयोग्य जमीन आधीच नष्ट झाली आहे आणि उभ्या शेती हा बचावाचा उपाय असू शकतो.
उभ्या रचलेल्या किंवा झुकलेल्या पृष्ठभागावर पिके वाढवण्याच्या तंत्राने जे इतर संरचना किंवा इमारतींमध्ये एकत्रित केले जाऊ शकते, उभ्या शेतीमुळे कमी जागेत अधिक पिके येऊ शकतात. सतत वाढणाऱ्या लोकसंख्येच्या, विशेषतः शहरांमधील वाढत्या अन्नाच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी हे उत्तर असू शकते. उभ्या शेतीमध्ये समाकलित केल्या जाणाऱ्या ग्रीनहाऊस सेटिंगचाही शेतकरी लाभ घेऊ शकतात. याचा अर्थ हवामानाचा कोणताही परिणाम न होता वर्षभर हंगामी पिकांचे उत्पादन.
मिनीक्रोमोसोम तंत्रज्ञान
अनुवांशिक अभियंत्यांनी वनस्पतीचे अनुवांशिक गुणधर्म वाढविण्यासाठी सूक्ष्मसूत्र तंत्रज्ञानाचा वापर केला आहे. आनुवांशिक सामग्रीचा अगदी कमी प्रमाणात समावेश असला तरी, सूक्ष्मसूत्र जैव-किल्लेकरण, वृद्धी किंवा पिकाच्या पौष्टिक सामग्रीची पूरकता प्राप्त करण्यासाठी अनुवांशिक अभियांत्रिकी वापरून हाताळले जाऊ शकते. दुष्काळ सहिष्णुतेसारख्या नवीन वैशिष्ट्यांसह ते पीक प्रतिकारशक्ती देखील सुधारू शकते.
जेनेटिक मटेरियल मिनीक्रोमोसोम्समध्ये कमी प्रमाणात असल्यामुळे, ते यजमानाच्या नैसर्गिक विकास आणि वाढीमध्ये हस्तक्षेप न करता परकीय जीन्स व्यक्त करण्यासाठी प्रभावी वेक्टर बनवतात. तंत्रज्ञानाचा पूर्णपणे शोध लावला गेला नाही आणि कृषी क्षेत्रात मोठ्या प्रमाणात वापरण्याची क्षमता आहे. वनस्पतीच्या मूळ गुणसूत्रांच्या वापरामुळे, इतर अनुवांशिकरित्या सुधारित खाद्यपदार्थांच्या तुलनेत ग्राहकांद्वारे लेबल केलेले कमी नकारात्मक अर्थ आहे.
निष्कर्ष
तंत्रज्ञानाचा उदय, उच्च उत्पादकतेच्या गरजेसह, अचूक डेटाच्या संकलनासह नवीन समजून घेण्याचा खजिना उघडला आहे. गेल्या वर्षी कृषी तंत्रज्ञानातील गुंतवणुकीत 40% पेक्षा जास्त वाढ झाली आहे. हे अंदाजे सुमारे $17 अब्ज जोडते. नवकल्पना आता शेतकऱ्यांना पीक गुणवत्ता नियंत्रण, कीड व्यवस्थापन आणि उच्च उत्पन्न मिळविण्यासाठी त्यांच्या विद्यमान पद्धतींचे ऑप्टिमायझेशन यावर अधिक चांगले राज्य देऊ शकतात. नवीन समज आणि त्यांच्या कापणीच्या अचूक अंदाजामुळे शेतकरी आता सट्टेबाजीवर कमी राहू शकतात.